Το PODEMOS μπορεί , εμείς PODEMOS;

Διάβασα τα βασικά στοιχεία του κειμένου «Ηθική δεσμευση» (ή «κώδικα δεοντολογίας» όπως τον μεταφράσαμε) του Ισπανικού κόμματος PODEMOS.

Τον βρήκα εξόχως ενδιαφέροντα όχι τόσο γιατί συμφωνώ απολύτως ή κατανοώ όλες τις προβλέψεις του , όσο για τo ότι τολμά να περιγράψει μια  πραγματικά ριζοσπαστική και απολύτως πρακτική επέμβαση στο μείζον και υπαρξιακό ερώτημα για το πώς θα πρέπει να είναι η οργάνωση της αριστεράς του 21^ου αιώνα.

Υπόθεση στην οποία η αριστερά στην Ελλάδα δεν έχει κάνει παρά ελάχιστα θεωρητικά και πρακτικά βήματα παραμένοντας σε μια πεισματικά γενικόλογη και βερμπαλιστική ρητορική.

Στην πράξη τα κόμματα τη αριστεράς βολοδέρνουν στα ίδια και στα ίδια και τελικώς παραμένουν  προσκολλημένα σε μοντέλα από καθαρά σταλινικά μέχρι στελεχοκεντρικά. Το κυρίαρχο μοντέλο –ομολογημένο ή όχι- είναι το: «τώρα θα αναλύσει τις θέσεις μας ο σύντροφος από την καθοδήγηση»... 

Το PODEMOS είναι ένα νεότατο μόρφωμα αριστερού προσανατολισμού και κατευθείαν γέννημα κοινωνικών διεκδικήσεων του 210υ αιώνα. Φαίνεται ότι ΔΕΝ  προέρχεται από μετεξέλιξη, αναθεώρηση, ή ενοποίηση παραδοσιακών σχηματισμών της αριστεράς. Η επιρροή του μάλιστα, όπως φάνηκε σε Ευρωεκλογές και αλλεπάλληλες δημοσκοπήσεις, αναπτύσσεται σε βάρος της παραδοσιακής αριστεράς, της αφαιρεί «καθαρόαιμη» αριστερή επιρροή. Πείθει περισσότερο και σε ότι με αφορά «μαγκιά του»!…

Αυτή η φαινόμενη ιστορική «ασυνέχεια»,  έχει ασφαλώς τις  καλές  και τις κακές πλευρές της (να μια ενδιαφέρουσα συζήτηση ..). Μια καλή πλευρά φαίνεται πως είναι το ότι δεν κουβαλάει τα θεωρητικά βαρίδια και την «αρχαία σκουριά» αντιλήψεων που στερεοποιήθηκαν σε πρακτικές που κληρονομούνται σχεδόν αυτόματα, αποχυμώνοντας τον αυθεντικό δημοκρατισμό και την στράτευση των κομμάτων της αριστεράς. Τα οποία, μετά την κάποια δυναμική που γέννησαν (με καισαρική…) οι καταρρεύσεις της δεκαετίας του 80, ξαναγύρισαν ή παραμένουν στην περιχαράκωση, στον συγκεντρωτισμό, στις στελεχικές επετηρίδες, στην δομημένη από πάνω προς τα κάτω εσωκομματική  ζωή. Είναι εξόχως χαρακτηριστική η ιστορικά απίστευτη ταχύτητα με την οποία ο νεαρότατος σχηματισμός κατάλαβε την ανάγκη -πριν ακόμα τις παγιώσει!- να θωρακίσει τις αξίες και τις γραμμές του από καριερισμό, συγκεντρωτισμό, ιδιοτέλεια, αγοροκρατία, παραγοντισμό κλπ. Ίσως ατελώς, ίσως παρορμητικά  ίσως ανισομερώς ,ίσως, ίσως. Όμως προχώρησε. Στοιχήθηκε σε μια παραγγελία της ιστορίας άμεσα και πρακτικά..

 Δυο εξαιρετικά ενδιαφέρουσες γενικεύσεις αποδελτίωσα από τις διατάξεις που περιέχει το κείμενο (το οποίο δυστυχώς δεν βρήκα αυτούσιο),  οι ποίες τέμνουν κάθετα σχεδόν κάποιες παγιωμένες θεωρητικές αντιλήψεις και στερεοτυπικές πρακτικές.

Η πρώτη: Είναι ο ολοφάνερη προσπάθεια να ξεφύγουν από μια καθαρά ρητορική επίκληση της ανάγκης για νέα αριστερή θεώρηση της πολιτικής ηθικής και να περάσουν σε δρόμους ορισμού και α πραγμάτωσής της. Είναι κατ’ αρχήν το ότι το κείμενο δεοντολογίας δεν έχει "ακαδημαϊκό" χαρακτήρα. Τίθεται ως προαπαιτούμενο για να αναλάβει κανείς κομματικό η δημόσιο αξίωμα. Είναι ένα «υπογεγραμμένο συμβόλαιο» και ένα οιονεί πολιτικό «πεδίο ορισμού» των στελεχών. Προβλέπονται απόλυτα συγκεκριμένες δεσμεύσεις όπως η προκαταβολική παραίτηση από ειδικά προνόμια που δίνει ο νόμος (!) στα στελέχη της διοίκησης ή τους αιρετούς. Προβλέπει αλλού την εξαιρετικά καινοτόμα διάταξη ότι για να γίνει δεκτό στέλεχος άλλου κόμματος πρέπει πρώτα να παραιτηθεί από δημόσιο αξίωμα που κατέχει με το παλιό του κόμμα (!!!). Αν δηλ είσαι βουλευτής ή διοικητής οργανισμού πρώτα παραιτείσαι και μετά προσχωρείς! Προβλέπει επίσης προκαταβολική (άρα προαπαιτούμενη…)  παραίτηση των στελεχών του κόμματος που βρέθηκαν σε δημόσια θέση (βουλευτές, δήμαρχοι, στελέχη υπηρεσιών κοκ) από οποιαδήποτε ειδική μεταχείριση που προβλέπει ο νόμος π.χ νομική ασυλία, αμοιβές πέραν του μισθού, ειδικά επιδόματα ή μέσα μετακίνησης και επικοινωνίας, ειδική φρούρηση κοκ. Απαγορεύεται επιπλέον η αποδοχή χρηματοδότησης του κόμματος από τράπεζες… Έχει την ενδιαφέρουσα και πολύ επίκαιρη πρόβλεψη κατά την οποία κανένα στέλεχος του κόμματος σε δημόσια θέση από την οποία αποχωρεί ,  δεν αναλαμβάνει για τα επόμενα 10 χρόνια ανάλογου αντικειμένου θέση στον ιδιωτικό ή δημόσιο τομέα.   

Η δεύτερη τομή είναι ίσως η πιο καινοτόμα: Ο κανονισμός εν πολλοίς αντιστρέφει τη σχέση κόμματος- κοινωνίας. Το μοντέλο «το κόμμα καθοδηγεί ως πρωτοπορία την κοινωνία» μεταστρέφεται προς το ότι η κοινωνία άμεσα ή έμμεσα (μέσω θεσμών της) αναγνωρίζεται ως κανονιστικός παράγοντας , ως αξιολογητής και ως ελεγκτής (!) του κόμματος! Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον π.χ ότι η έννοια του μέλους δεν πιστοποιείται μόνο με την αποδοχή των «εσωτερικών» κειμένων όπως πρόγραμμα ή καταστατικό. Μπαίνει δεσμευτικά και η αποδοχή ενός κοινωνικού δηλ «εξωτερικού» κανόνα:  της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων δικαιωμάτων του ΟΗΕ!!!    

Τίθεται επίσης με δεσμευτική ισχύ η επιλογή των στελεχών για δημόσια αξιώματα μέσα από ανοιχτές προκριματικές εκλογές. Η υποχρεωτική για τους πολιτευτές και το κόμμα δημόσια διαβούλευση για μετεκλογικές συμφωνίες . Η υποχρεωτική εξίσωση των απολαβών των δημόσιων αξιωματούχων του κόμματος με εκείνες που ισχύουν για όλους τους εργαζόμενους.  Η δημιουργία φορέα τακτικής αξιολόγησης (!!!...) και ελέγχου της διαχείρισης και του τρόπου άσκησης της εξουσίας που ασκούν στελέχη του κόμματος στη Δημόσια Διοίκηση.
Είναι πρωτόλεια προφανώς. Είναι αδοκίμαστα επίσης. Είναι πιθανόν ατελή, ανισοβαρή, μη εφαρμόσιμα απολύτως. Σκεφθείτε ότι θέλετε. Ίσως κάπου να έχετε δίκιο. Όμως είναι εδώ τώρα! Είναι  μέτρα δεν είναι αενάως αναβαλλόμενοι βερμπαλισμοί. Τέμνουν –επιτέλους!- τους δρόμους σκέψης και δράσης των παραδοσιακών σχημάτων με το νυστέρι της εφαρμοσμένης και όχι της ρητορικής δημοκρατίας. Προσπαθούν με το αγώι να ξυπνήσουν τον αγωγιάτη ,  δεν αναμένουν την «ωρίμανση των συνθηκών» για να ξυπνήσει όταν το αποφασίσουν οι επετηρίδες..
Ανεξάρτητα από το πως θα πάνε αυτά τα μέτρα, το PODEMOS νομίζω πιστώνεται μια ιστορική υπηρεσία στην αριστερά: Έθεσε de facto μια ζωτικά αναγκαία συζήτηση στο τραπέζι. Δημιούργησε ένα νέο σημείο αναφοράς και αποτίμησης της ζωής των κομματικών σχηματισμών. Ήδη έθεσε μεγαλοπρεπώς το ερώτημα: Γιατί ο νεανίας της Ευρωπαϊκής αριστεράς τόλμησε τόσο γρήγορα και  τόσο ριζοσπαστικά ενώ οι ιστορικοί αριστεροί σχηματισμοί (και κυρίως για την Ελλάδα ο ΣΥΡΙΖΑ ο οποίος ομολογεί ανάγκες νέων δομών και κανόνων ενός  κόμματος των μελών) δεν έχουν κάνει το αυτονόητο; Γιατί;
Μήπως κρίνουν ότι δεν έχουν ανάγκη θωράκισης από καριερισμό («εισαγόμενο» και ενδημικό) , την ιδιοτέλεια, τα παραγοντιλίκια, τον λυμφατικό δημοκρατισμό, την στελεχοκρατία;…
Οι εκλογές έρχονται. Ιδού στάδιον δόξης λαμπρόν για εφαρμοσμένη δημοκρατική και κοινωνική μηχανική. Ιδού ευκαιρία να τιναχτεί η σκόνη και η μούχλα της ακινησίας. Ιδού «απλή» και λειτουργική μόχλευση της υπαρξιακά απαραίτητης στράτευσης. PODEMOS; Άμα θέλουμε PODEMOS και …παραPODEMOS...